Ondergronds onderzoek naar de drinkwatervoorziening in verschillende steden
De stedelijke archeologische diensten van Deventer en Amsterdam publiceerden afgelopen zomer diverse rapporten over hun onderzoek naar de drinkwatervoorziening in de steden. Voor Amsterdam lag de focus vooral op waterkelders en putten, terwijl voor Deventer zowel putten als waterkelders werden onderzocht. Aanleiding was de slechte toegankelijkheid van informatie over private putten, die niet in overheidsadministratie voorkomt.
Uit het onderzoek blijkt dat vrijwel elk huis in Deventer toegang heeft tot een eigen put. Dit bevestigt eerdere vermoedens: als de stad alleen afhankelijk was geweest van de bekende publieke waterputten, zou dit problematisch zijn geweest. In Amsterdam waren meer putten dan verwacht, maar het patroon is verspreid.
Naast waterkelders in grote huizen werd duidelijk dat Deventer ook regenbakken had, hoewel deze minder voorkwamen dan in het westen van Nederland. Opmerkelijk is dat deze regenbakken in Deventer nog tot de negentiende eeuw werden gebouwd, vooral bij welvarende huizen langs de hoofdroutes. Het bevestigt de veronderstelling dat regenbakken in Amsterdam werden gebouwd omdat het grondwater brak werd. Het grondwater in Deventer was namelijk van uitstekende kwaliteit.
Gedeelde waterputten
Het archeologisch onderzoek toont ook aan dat sommige putten gemeenschappelijk werden gebruikt. Dit blijkt uit de ligging van bepaalde putten, die zich op erfscheidingen of nabij publieke stegen bevinden. Naast deze inzichten bevatten de rapporten gedetailleerde informatie over de bouw en constructie van putten en waterkelders, waaronder technieken om instorting te voorkomen en vervuiling tegen te gaan.
De gegevens zijn ondergebracht in een catalogus en database, voorzien van bouwtekeningen en opgravingsfoto’s. De rapporten bieden inzicht in het archeologisch onderzoek en de betekenis van de conclusies.
> Download het rapport over Deventer
> En hier het rapport over Amsterdam
Waterkelders in diverse andere steden
Eerder onderzocht archeoloog Bart Levering de waterkelders en putten in Hoorn, Enkhuizen, Medemblik en de waterkelders van Amsterdam. Deze steden hadden te maken met brak grondwater, wat leidde tot de bouw van waterkelders voor het opvangen van regenwater. In Zutphen is de watervoorziening vergelijkbaar met die van Deventer, met veel privéputten en enkele waterkelders.
Het onderzoek naar Amsterdam behandelt onder andere de timing van de bouw van waterkelders en de relatie tussen de grootte van de kelders en het bijbehorende gebouw. De studie over de West-Friese steden gaf nieuwe inzichten in de stedelijke watervoorziening en hielp bij het vormgeven van latere archeologische onderzoeken.
> Lees meer over de onderzoeken
- Vacature: hoogleraar bijzondere leerstoel Transdisciplinair Waterrecht (8 uur)
- Podcast “Nieuw licht op geschiedenis van ons drinkwater” met Petra van Dam
- Nieuw seminar voor AB-leden waterschappen op 21 februari 2024
- Lees ‘De tijd zal het leren’, een verslag van het symposium ‘Zonder verleden geen toekomst’
- Congres ‘Waterbeheer in de lage landen’