Category Archives: Uncategorized

Op donderdag 20 november 2025 vieren wij twee bijzondere mijlpalen in de wereld van waterrecht en watergeschiedenis. Het Schilthuisfonds viert haar 40 jarig bestaan. En de Vereniging voor Waterstaatsgeschiedenis bestaat 35 jaar.

Ter ere van dit dubbele jubileum organiseren wij samen een feestelijk én inhoudelijk symposium op een bijzondere locatie:

– Fort bij Vechten (nabij Utrecht)
– Donderdag 20 november 2025
– 13.30 – 17.00 uur

Thema  De stroom van verandering

Waterkwaliteit staat volop in de belangstelling. Klimaatverandering, Europese regelgeving en maatschappelijke druk vragen om nieuwe keuzes en scherpe afwegingen als het gaat om waterbeheer. Hoe verhouden deze actuele uitdagingen zich tot het verleden? En welke lessen kunnen we daaruit trekken voor de toekomst?

Tijdens deze middag verkennen we waterkwaliteit in historisch perspectief, analyseren we de juridische en bestuurlijke kaders van vandaag en kijken we vooruit naar de maatschappelijke opgaven van morgen. Met bijdragen uit wetenschap, beleid en praktijk belooft het een inspirerende bijeenkomst te worden voor iedereen die zich bezighoudt met waterbeheer, recht, geschiedenis of maatschappelijke ontwikkeling.

Sprekers

Wij verwelkomen de volgende sprekers tijdens het symposium:

• prof. dr. Petra van Dam – Drinken uit de gracht. Sinds wanneer putten we geen water meer uit oppervlaktewater?
• prof. mr.dr.ir. Jasper van Kempen – De Europese Kaderrichtlijn Water: actualiteiten en uitdagingen richting 2027 en daarna
• prof. dr. Suzanne Hulscher – Mens en klimaat. De kracht van sociale infrastructuur bij adaptatie
• ir. Hetty Klavers (dijkgraaf) – Tussen droom en daad: de schoonheid van water

Meld u aan

Bent u enthousiast geworden en wilt u deze jubilea met ons vieren? Dit symposium is voor alle geïnteresseerden.

Deelname is gratis, maar aanmelden is vereist.

Ter ere van het 40-jarig bestaan organiseert Stichting Schilthuisfonds dit jaar een aantal online lunchbijeenkomsten, met als doel de drie door het fonds gesteunde leerstoelen bredere bekendheid te geven. In het najaar volgt een lustrumviering in Fort bij Vechten.

Lezing 17 september 2025

Prof. mr. dr. ir. Jasper van Kempen, die de bijzondere leerstoel Transdisciplinair waterrecht aan de Universiteit Utrecht bekleedt, verzorgt op 17 september van 12.00-12.45 uur de lunchlezing “De rol van het evenredigheidsbeginsel in het waterbeheer”.

Het evenredigheidsbeginsel vergt dat bestuursorganen alle betrokken belangen bij een besluit betrekken en tegen elkaar afwegen. Het speelt daarmee een belangrijke rol in het bestuursrecht en staat de laatste jaren steeds meer in de aandacht, zeker sinds de toeslagenaffaire. De vraag die in deze lunchlezing centraal staat is of het evenredigheidsbeginsel ook een rol kan spelen bij de besluitvorming in het waterbeheer. Kunnen op grond van dit beginsel belangen van burgers ook worden afgewogen tegen de doelen van het waterbeheer (droge voeten, voldoende en schoon water, etc.) en – zo ja – hoe valt die weging dan uit? Langs de band van het wettelijke beoordelingskader voor waterbeheerders, de daarover verschenen jurisprudentie en diverse praktijkvoorbeelden, staat deze thematiek centraal in de lunchlezing.

Piet-Hein Daverveldt, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfland en voorzitter van het Schilthuisfonds, zal de lezing begeleiden. Na afloop is er de mogelijkheid om vragen te stellen.

U bent van harte uitgenodigd om de lezing online via Teams bij te wonen.
Aanmelden kan via dit registratieformulier

Piet van Cruyningen schreef voor het Tijdschrift voor Waterstaats Geschiedenis een artikel over de geschiedenis van veendaling. ‘Ontwatering en bodemdaling in de veengebieden – Wanneer werd men zich bewust van het probleem?’ verscheen in nummer 1-juni 2025. Lees dit interessante artikel ook op Schilthuisfonds.nl.

> Naar het artikel

De eerste lunchlezing van het Schilthuisfonds vond plaats op 8 mei. Deze werd verzorgd door prof. dr. Petra van Dam van de leerstoel Water- en Milieugeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

‘Modderen in het moeras’

Prof. dr. Petra van Dam gaf de lezing ‘Modderen in het moeras – omgaan met veendaling’. Aan bod kwamen onder andere veendaling en relatieve zeespiegelrijzing, nieuw landgebruik en nieuwe (niet-agrarische) activiteiten, en verandering in de waterhuishouding. De opname van deze lunchlezing is online terug te kijken.

Deze lunchlezing was onderdeel van een serie online lunchlezingen ter ere van het veertigjarig bestaan van Stichting Schilthuisfonds. De volgende lezing vindt plaats op 11 juni. Dan geeft promovendus Martijn van Gils de lezing  ‘Het verminderen van bodemdaling in veengebieden en de (functioneel beperkte) rol van het waterschap’. Piet-Hein Daverveldt, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfland en voorzitter van het Schilthuisfonds, begeleidt de lunchlezing. Aanmelden kan via dit registratieformulier.

De stichting Schilthuisfonds waarborgt al 40 jaar de wetenschappelijke en praktische beoefening van het waterrecht en de watergeschiedenis. Dit doet het fonds door het ondersteunen van drie leerstoelen en door bijdragen te leveren aan de totstandkoming van relevante publicaties voor de watersector. 

Ter ere van het 40-jarig bestaan organiseert stichting Schilthuisfonds dit jaar een aantal online lunchbijeenkomsten, met als doel de drie door het fonds gesteunde leerstoelen bredere bekendheid te geven. In het najaar volgt een lustrumviering in Fort bij Vechten.

Lezing 8 mei 2025

Prof. dr. Petra van Dam, die de leerstoel Water- en Milieugeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam bekleedt, verzorgt op 8 mei van 12.00-12.45 uur de lunchlezing “Modderen in het moeras – omgaan met veendaling”. Arjan Driesprong, directeur van drinkwaterbedrijf Oasen en bestuurslid van het Schilthuisfonds, zal de lezing begeleiden. Na afloop is er de mogelijkheid om vragen te stellen. U bent van harte uitgenodigd om de lezing online via Teams bij te wonen. Aanmelden kan via dit registratieformulier. U ontvangt vervolgens een bevestiging en een week van tevoren de Teamslink om deel te nemen.

Lezing 11 juni

Op 11 juni is het de beurt aan prof. mr. Marleen van Rijswick, die de leerstoel Europees en nationaal waterrecht aan de Universiteit van Utrecht bekleedt. Deze lunchlezing wordt verzorgd door promovendus Martijn van Gils en heeft als titel: ‘Het verminderen van bodemdaling in veengebieden en de (functioneel beperkte) rol van het waterschap’. Piet-Hein Daverveldt, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfland en voorzitter van het Schilthuisfonds, begeleidt de lezing. Na afloop is er de mogelijkheid om vragen te stellen. Aanmelden kan via dit registratieformulier. U ontvangt vervolgens een bevestiging en een week van tevoren de Teamslink om deel te nemen.

Lezing 17 september

Op 17 september spreekt prof. mr. dr. ir. Jasper van Kempen die de bijzondere leerstoel Transdisciplinair waterrecht aan de Universiteit van Utrecht bekleedt.

Meer informatie en de mogelijkheid om aan te melden voor deze lezingen en voor het lustrum in het najaar volgt binnenkort.

Per 1 november 2024 is Jasper van Kempen benoemd tot bijzonder hoogleraar transdisciplinair waterrecht aan de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie van de Universiteit Utrecht. Hij zal zich richten op de interactie tussen de wetenschap en de praktijk van waterbeheer, waarbij de juridisch-bestuurlijke kant wordt aangevuld met een brede blik, lerend vanuit andere disciplines.

Van Kempen gaat deze functie combineren met zijn functie bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij neemt het stokje over van Herman Havekes, die onlangs afscheid heeft genomen en met pensioen gaat.

> Lees hier het bericht over het afscheid van Havekes

Schilthuisfonds

Deze bijzondere leerstoel is ingesteld vanwege steun vanuit de Stichting Schilthuisfonds, dat de wetenschappelijke en praktische beoefening bevordert van het waterrecht en de watergeschiedenis. Waterbeheer blijft van existentieel belang in Nederland. Niet alleen de techniek, maar ook de governance speelt een belangrijke rol. De samenleving staat, onder meer vanwege klimaatverandering, voor een groot aantal noodzakelijke transities. Uitdagingen in de leefomgeving, die alleen met voldoende voeling met de praktijk, in samenwerking met de wetenschap, kunnen worden aangepakt. Zowel in onderwijs als onderzoek willen de Universiteit Utrecht en de Stichting Schilthuisfonds hier een bijdrage aan leveren.

De voorzitter van het Schilthuisfonds, Piet-Hein Daverveldt, is blij met de benoeming van Van Kempen: “Wij feliciteren Jasper van harte met zijn aanstelling en zien in hem de uitgelezen kandidaat om de leerstoel de komende jaren met verve te bekleden. Wij kijken uit naar de samenwerking.”

Samenhang van waterrecht met andere disciplines

“Ik ben heel erg blij en vereerd met deze benoeming tot bijzonder hoogleraar”, reageert Van Kempen. “De verbinding tussen wetenschap en praktijk op het terrein van het waterrecht en de daarmee samenhangende disciplines zit bij mij zogezegd in de genen, dus ik was gelijk enthousiast toen ik de vacature zag. Ik ben dan ook heel erg dankbaar dat de universiteit en de Stichting Schilthuisfonds hun vertrouwen in mij hebben gesteld. Ik zie er erg naar uit om alle kennis en ervaring die ik gedurende mijn carrière heb opgedaan, voor deze leerstoel in te zetten.

En om weer terug te keren bij mijn ‘alma mater’, waar ik eerder als promovendus werkzaam was, voelt ook als een warm thuiskomen. Het is extra mooi dat ik dit nieuwe avontuur kan combineren met mijn rol als beleidsmedewerker bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waar ik vier dagen per week werkzaam blijf. Dat komt de wisselwerking tussen theorie en praktijk natuurlijk bij uitstek ten goede.”

De stedelijke archeologische diensten van Deventer en Amsterdam publiceerden afgelopen zomer diverse rapporten over hun onderzoek naar de drinkwatervoorziening in de steden. Voor Amsterdam lag de focus vooral op waterkelders en putten, terwijl voor Deventer zowel putten als waterkelders werden onderzocht. Aanleiding was de slechte toegankelijkheid van informatie over private putten, die niet in overheidsadministratie voorkomt.

Uit het onderzoek blijkt dat vrijwel elk huis in Deventer toegang heeft tot een eigen put. Dit bevestigt eerdere vermoedens: als de stad alleen afhankelijk was geweest van de bekende publieke waterputten, zou dit problematisch zijn geweest. In Amsterdam waren meer putten dan verwacht, maar het patroon is verspreid.

Naast waterkelders in grote huizen werd duidelijk dat Deventer ook regenbakken had, hoewel deze minder voorkwamen dan in het westen van Nederland. Opmerkelijk is dat deze regenbakken in Deventer nog tot de negentiende eeuw werden gebouwd, vooral bij welvarende huizen langs de hoofdroutes. Het bevestigt de veronderstelling dat regenbakken in Amsterdam werden gebouwd omdat het grondwater brak werd. Het grondwater in Deventer was namelijk van uitstekende kwaliteit.

Gedeelde waterputten
Het archeologisch onderzoek toont ook aan dat sommige putten gemeenschappelijk werden gebruikt. Dit blijkt uit de ligging van bepaalde putten, die zich op erfscheidingen of nabij publieke stegen bevinden. Naast deze inzichten bevatten de rapporten gedetailleerde informatie over de bouw en constructie van putten en waterkelders, waaronder technieken om instorting te voorkomen en vervuiling tegen te gaan.

De gegevens zijn ondergebracht in een catalogus en database, voorzien van bouwtekeningen en opgravingsfoto’s. De rapporten bieden inzicht in het archeologisch onderzoek en de betekenis van de conclusies.

> Download het rapport over Deventer
> En hier het rapport over Amsterdam

Waterkelders in diverse andere steden
Eerder onderzocht archeoloog Bart Levering de waterkelders en putten in Hoorn, Enkhuizen, Medemblik en de waterkelders van Amsterdam. Deze steden hadden te maken met brak grondwater, wat leidde tot de bouw van waterkelders voor het opvangen van regenwater. In Zutphen is de watervoorziening vergelijkbaar met die van Deventer, met veel privéputten en enkele waterkelders.

Het onderzoek naar Amsterdam behandelt onder andere de timing van de bouw van waterkelders en de relatie tussen de grootte van de kelders en het bijbehorende gebouw. De studie over de West-Friese steden gaf nieuwe inzichten in de stedelijke watervoorziening en hielp bij het vormgeven van latere archeologische onderzoeken.

> Lees meer over de onderzoeken

Samen met de Universiteit Utrecht investeert Stichting Schilthuisfonds in onderwijs en onderzoek op het gebied van het waterrecht. De bijzondere leerstoel Transdisciplinair waterrecht draagt bij aan de doelstelling van de Stichting Schilthuisfonds: het bevorderen van de wetenschappelijke en praktische beoefening van het waterrecht en de waterstaatsgeschiedenis.

Wat ga je doen?

Als leerstoelhouder lever je een essentiële bijdrage aan onderwijs en onderzoek op het terrein van het waterrecht. Meer in het bijzonder gaat het om de wisselwerking tussen wetenschap en praktijk, zodat studenten en onderzoekers naast de theorie makkelijk verbinding leggen met de praktijk van het waterbeheer. De leerstoel richt zich vooral op onderzoek en juridisch-academisch onderwijs over actuele vraagstukken van waterrecht.

Concreet bestaat de leerstoel uit de volgende werkzaamheden:

• Je geeft vorm en inhoud aan de leerstoel. Dit doe je vanuit een wetenschappelijke, onafhankelijke positie, voor zowel onderzoek als onderwijs in alle fasen van de opleiding (bachelor, master en PhD) en executive-onderwijs.
• Je initieert, ontwikkelt en verricht (internationaal) onderzoek binnen het onderzoeksprogramma Water en Duurzaamheid.
• Je levert een actieve bijdrage aan het onderzoek van het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law (UCWOSL) en het strategisch thema Pathways to Sustainability.
• Je bent trekker en begeleider bij onderzoeksprojecten in het kader van de tweede en derde geldstroom.
• Zo mogelijk draag je bij aan de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en medefinanciering van het onderwijs en onderzoek van de universiteit en lever je hier een bestuurlijke bijdrage aan.

Wat breng je mee?

• Je hebt brede kennis van en ervaring op het terrein van het waterrecht, in het bijzonder de doorwerking en toepassing van het Europese en nationale waterrecht in de praktijk.
• Je hebt brede kennis van en ervaring met het waterbeheer in Nederland en de verschillende beleidsmatige en bestuurlijke elementen daarvan.
• Je bent werkzaam in de watersector en beschikt over een relevant nationaal en bij voorkeur ook internationaal netwerk.
• Je bent in staat om de wetenschap te verbinden met de dagelijkse praktijk van het waterbeheer en de leerstoel daardoor zichtbaar te maken voor de praktijk.
• Je bent een actieve verbinder op het binnenbrengen van de praktijk in de wetenschappelijke omgeving en vice versa. Niet alleen in tweede en derde geldstromen, maar ook qua netwerk, kennis en onderwijs (gastdocenten uit de praktijk).
• Je beschikt over goede wetenschappelijke kwalificaties, blijkend uit een relevant proefschrift, (internationale) artikelen en andere gezaghebbende publicaties.
• Je beschikt over kennis van en inzicht in het (internationale) wetenschappelijke debat op het terrein van de leerstoel en kan dit verbinden aan de belangrijke thema’s die voor de praktijk relevant zijn. De leerstoelhouder is in staat en bereid om op dit terrein zowel monodisciplinair als multidisciplinair onderzoek te verrichten.
• Je hebt een uitstekende beheersing van de Nederlandse en Engelse taal in woord en schrift.

Wat bieden wij?

• Een functie voor een periode van vijf jaar met de optie voor verlenging van nogmaals vijf jaar. Je blijft hierbij in dienst van je huidige werkgever.
• Een werkweek van 8 uur (0,2 fte) met een bruto maandsalaris van minimaal €6.648 tot maximaal €9.680 bij een fulltime dienstverband (schaal H2 van de cao Nederlandse Universiteiten).
• 8% vakantiegeld en 8,3% eindejaarsuitkering.
• Een pensioenregeling, gedeeltelijk doorbetaald ouderschapsverlof en flexibele arbeidsvoorwaarden op basis van de cao Nederlandse Universiteiten. Daarnaast kent de Universiteit Utrecht een aantal eigen regelingen. Kijk voor meer informatie op werken bij de Universiteit Utrecht.

Rechtsgeleerdheid

De leerstoel is ingebed bij de afdeling Staatsrecht, Bestuursrecht en Rechtstheorie van de Universiteit Utrecht. De positie zal meer in het bijzonder een plaats krijgen binnen de leerstoelgroep Europees en nationaal waterrecht. De verschillende leerstoelgroepen binnen de afdeling (Staatsrecht, Rechtstheorie, Bestuursrecht en Omgevingsrecht) werken nauw samen.

Meer informatie

Wil je meer weten over deze functie? Neem dan contact op met prof. Marleen van Rijswick (h.vanrijswick@uu.nl) of Piet-Hein Daverveldt, voorzitter Stichting Schilthuisfonds (pdaverveldt@hhdelfland.nl).

Het structuurrapport van de leerstoel is opvraagbaar bij Drs. Babette Berrocal Vargas-van den Brink (b.p.m.berrocalvargas-vandenbrink@uu.nl, 06 38 32 58 60).

Acquisitie wordt niet op prijs gesteld. 

Sollicitatie

Heb je interesse om te solliciteren? Stuur je motivatiebrief en cv uiterlijk zondag 23 juni via het sollicitatieformulier van de Universiteit Utrecht.

In de aflevering “Nieuw licht op geschiedenis van ons drinkwater”, van de H2O-podcast De toekomst van ons water is Petra van Dam uitgenodigd om te spreken over de bevindingen van het project. Samen met gastheer Wim Eikelboom bespreekt Petra wat wij in het heden kunnen leren van de omgang met water in het verleden.

Ze benoemt de kenmerken van het vroegere pluriforme watergebruik en de geleidelijke ontwikkeling naar de huidige leidingwatercultuur. Aan de hand van deze geschiedenis waarin mensen gemakkelijk gebruik maakten van verschillende soorten water in één huis, heeft Petra nuttige adviezen voor de toekomst.

Beluister de podcast